Świąd skóry jest częstą przyczyną wizyt u dermatologa, jednak wiąże się nie tylko z chorobami skóry. Przewlekły świąd może towarzyszyć wielu chorobom, w tym: układowym, neurologicznym i psychiatrycznym. Może pojawić się także jako efekt uboczny stosowania niektórych leków. Ze względu na różnorodność przyczyn, świąd skóry stanowi ważny problem diagnostyczny i terapeutyczny.
Co to jest świąd?
Świąd to nieprzyjemne uczucie, które wywołuje niepohamowaną potrzebę drapania lub pocierania skóry. Mechanizm powstawania świądu jest wieloczynnikowy i skomplikowany. Może mieć źródło zarówno w układzie nerwowym, jak i stanowić efekt działania bodźców mechanicznych, chemicznych, termicznych czy elektrycznych na włókna nerwowe.
Świąd skóry- klasyfikacja
Szacuje się, że prawie 55% pacjentów z chorobami skóry skarży się na uporczywe uczucie swędzenia. Jednak, nie jest to objaw zarezerwowany tylko dla chorób dermatologicznych. Świąd całego ciała u około 10- 50% osób go doświadczających jest konsekwencją chorób ogólnoustrojowych.
Świąd fragmentu skóry
Świąd ograniczony do fragmentu skóry zwykle występuje jako objaw współistniejący z infekcjami, np. przy opryszczce, łupieżu, grzybicy, świerzbie lub wszawicy. Świąd jest też głównym objawem Atopowego Zapalenia Skóry (AZS). Świąd zlokalizowany może też pojawić się w wyniku nadmiernej suchości skóry, oparzeń słonecznych czy po ukąszeniu przez owady. Ponadto, może być wyzwalany w mechanizmach alergicznych, w odpowiedzi na: pokarm, leki (opioidy, przeciwciała monoklonalne anty- EGFR, inhibitory kinaz tyrozynowych), kosmetyki czy środki chemiczne.
Świąd uogólniony
Świąd całego ciała może stanowić nieswoisty objaw różnych chorób ogólnoustrojowych. Wśród nich najczęściej wymienia się: przewlekłą niewydolność nerek, choroby wątroby (np. zapalenie wątroby, cholestaza u kobiet w ciąży, pierwotna marskość żółciowa), choroby układu krwiotwórczego (mastocytoza, niedobór żelaza). Przewlekły świąd może też towarzyszyć cukrzycy i chorobom tarczycy, a także niektórym nowotworom. Kiedy świąd pojawia się jako objaw zaburzeń psychicznych mówimy o świądzie psychogennym. Odnotowuje się również świąd jako niecharakterystyczny objaw zakażenia wirusem HIV.
Podział ze względu na czas trwania
Ponadto, w praktyce klinicznej wyróżnia się dwa typy świądu w zależności od czasu jego trwania: świąd ostry (czas trwania poniżej 6 tygodni) oraz świąd przewlekły (powyżej 6 tygodni).
Świąd skóry- leczenie
Świąd skóry przeważnie okazuje się niegroźny, a jego opanowanie ogranicza się do metod “domowych”. Pomocne w łagodzeniu świądu może być: regularne nawilżanie skóry; zimne okłady; balsamy z mentolem lub fenolem; kąpiele lecznicze z sodą oczyszczoną lub olejkami eterycznymi. W stanach uporczywego świądu można zastosować leki antyhistaminowe dostępne bez recepty (cetyryzyna, loratadyna). Ponadto, zaleca się ograniczenie stosowania środków chemicznych i kosmetyków zawierających silne substancje zapachowe i potencjalnie drażniące oraz barwniki. Ważne jest też ograniczenie sytuacji stresowych, które mogą nasilać dolegliwości.
Kiedy zwrócić się do lekarza?
Sytuacje, w których uczucie świądu powinno skłonić do konsultacji lekarskiej to:
-świąd utrzymujący się ponad tydzień, niereagujący na domowe sposoby jego niwelowania,
-uporczywy świąd, który uniemożliwia normalne funkcjonowanie w ciągu dnia, upośledza sen,
-brak jakiejkolwiek uchwytnej przyczyny występowania świądu,
-świąd z towarzyszącymi objawami, takimi jak: znaczne zmęczenie, utrata masy ciała, zmiany rytmu wypróżnień, gorączka, żółtaczka czy rozległe zmiany skórne.
Świąd skóry- potrzebne badania
Po przeprowadzeniu dokładnego wywiadu medycznego, lekarz przeprowadzi dokładne badanie skóry okolicy najbardziej dotkniętej świądem. Aby wykluczyć choroby ogólnoustrojowe, które mogą być przyczyną dolegliwości, lekarz może zlecić badania dodatkowe, takie jak: badania laboratoryjne krwi (m.in. morfologia, wskaźniki zapalenia, stężenie hormonów tarczycy), alergiczne testy skórne, pobranie próbki ze zmian chorobowych na skórze w celu wykonania badań mikrobiologicznych.
Dalsze postępowanie diagnostyczne i terapeutyczne zależne jest od prawdopodobnej przyczyny świądu.
Usługi oferowane przez Medicept:
- recepta online – po konsultacji z lekarzem może być wystawiona na leki stałe i doraźne, czy też antykoncepcyjne,
- teleporada lekarska – dzięki niej można otrzymać skierowanie na dalsze badania, receptę na leki, czy też e-zwolnienie, jeżeli lekarz uzna, że pacjent nie jest w stanie wykonywać swoich obowiązków służbowych.
