Mikrobiota jelitowa to w ostatnich latach bardzo popularny temat badań i doniesień naukowych. Rosnąca wiedza i kolejne analizy potwierdzają jej kluczową rolę w utrzymaniu zdrowia i równowagi całego organizmu.
Czym jest mikrobiota jelitowa?
Mikrobiota to zespół mikroorganizmów, głównie bakterii, obecnych w danym środowisku. Zwykle po terminie mikrobiota znajduje się nazwa środowiska, w którym ona występuje. Pojęcie mikrobioty jelitowej odnosi się do zbioru mikroorganizmów w obrębie przewodu pokarmowego. Egzystuje tam od 10⁶ do nawet 10¹² mikroorganizmów w 1 g treści!
Mikrobiota jelitowa zaczyna kształtować się już podczas porodu. Noworodek pobiera mikrobiotę od matki, w czasie przechodzenia przez drogi rodne. Stąd tak silny nacisk kładzie się na porody naturalne. Cesarskie cięcie powoduje zaburzoną kolonizację mikrobioty jelitowej dziecka. Wykazano, że w przyszłości może to mieć wpływ na rozwój chorób przewlekłych np. atopowego zapalenia skóry.
Co to znaczy dysbioza?
Dysbioza jelitowa jest to stan kliniczny, w którym dochodzi do zaburzenia jakościowej i ilościowej równowagi mikrobiologicznej w jelicie.
W związku z rozwijającą się dysbiozą dochodzi do nadmiernego rozrostu gatunków niepożądanych, zwykle mikroorganizmów patogennych, przy jednoczesnym zmniejszeniu liczby gatunków pożytecznych.
Największy wpływ na zaburzenia mikrobioty jelitowej ma stosowanie leków (antybiotyki, inhibitory pompy protonowej czy niesteroidowe leki przeciwzapalne), nieprawidłowa dieta, długotrwały stres, niehigieniczny tryb życia (np. zła jakość snu, używki), wiek oraz choroby towarzyszące.
W przewlekłej i nieleczonej dysbiozie dochodzi do wzrostu kolonizacji i zwiększenia przepuszczalności szkodliwych bakterii w jelitach. Utrata równowagi w populacji mikrobioty jelitowej w konsekwencji może prowadzić do stanu zapalnego jelita, a także dysfunkcji innych narządów i układów organizmu.
Czym są probiotyki?
Słowo probiotyk pochodzi z języka greckiego, gdzie pro bios oznacza „dla życia”. W dzisiejszym znaczeniu po raz pierwszy użyto tego słowa w 1954 roku. Ukazała się wtedy praca, w której wskazano niekorzystny wpływ antybiotyków na mikrobiotę jelitową.
Według obowiązującej definicji probiotyki to żywe organizmy, które podawane w odpowiednich ilościach wykazują korzystny efekt zdrowotny u gospodarza. Do probiotyków zalicza się bakterie produkujące kwas mlekowy z rodzaju Lactobacillus i Bifidobacterium, a także drożdżaki Saccharomyces boulardii.
Obecnie uważa się, że najlepszym nośnikiem bakterii probiotycznych są produkty mleczne. Produkty te są bowiem naturalnym środowiskiem występowania bakterii fermentacji mlekowej. Ponadto, płynna forma produktu ułatwia podanie jednorazowo dużej ilości żywych bakterii. A dodatkowo, wprowadzenie bakterii probiotycznych wraz z żywnością sprzyja buforowaniu treści jelitowej, co z kolei wpływa na przeżywalność w niekorzystnych warunkach środowiskowych. Dodatkowy argument stanowi fakt, że laktoza występująca w produktach mlecznych jest naturalnym stymulatorem wzrostu bakterii probiotycznych. Probiotyki z pożywienia można również dostarczyć z produktami kiszonymi.
Korzystne działanie probiotyków
Bakterie probiotyczne przywracają równowagę między szczepami patogennymi a pożytecznymi.
Określonym probiotykom przypisuje się właściwości, takie jak:
-zapobieganie alergiom pokarmowym, co jest możliwe dzięki zwiększaniu szczelności jelit oraz eliminacji drobnoustrojów,
-pozytywny wpływ na trawienie i zwiększone przyswajanie składników odżywczych dostarczanych wraz z pożywieniem,
-regulacja częstotliwości wypróżnień i zapobieganie dolegliwościom ze strony układu pokarmowego,
-bakterie probiotyczne odpowiedzialne są za hamowanie rozwoju szkodliwych drobnoustrojów i bakterii, co pozytywnie wpływa na odporność,
-probiotyki działają zapobiegawczo, minimalizując ryzyko wielu schorzeń, na przykład infekcji dróg moczowych, infekcji intymnych, atopowego zapalenia skóry czy zespołu jelita drażliwego,
-niektóre bakterie probiotyczne skracają także czas trwania ostrych biegunek infekcyjnych u dzieci oraz łagodzą przebieg biegunek (w tym poantybiotykowych) u dorosłych.
Prebiotyki i synbiotyki- co to takiego?
Prebiotyki to substraty selektywnie wykorzystywane przez drobnoustroje gospodarza, które wywierają korzystny (udokumentowany) efekt zdrowotny. Stanowią więc swoistą “pożywkę” dla pożytecznych bakterii zasiedlających przewód pokarmowy człowieka.
Najlepiej poznane i najpowszechniej stosowane prebiotyki to fruktooligosacharydy: inulina i oligofruktoza. Można je znaleźć w niektórych produktach pochodzenia roślinnego, m.in. w cykorii, karczochach, szparagach i czosnku. Warto zaznaczyć, że istnieje także połączenie probiotyku i prebiotyku, czyli synbiotyk.
Postbiotyki
Postbiotyki to preparaty nieożywionych drobnoustrojów i/lub ich składników, korzystnie wpływające na zdrowie docelowego gospodarza. Najczęściej wśród postbiotyków identyfikuje się metabolity szczepów probiotycznych.
Obecnie dokładny mechanizm korzystnego wpływu postbiotyków na zdrowie nie jest jeszcze w pełni poznany, ale podkreśla się szereg właściwości, m.in. immunomodulujące, przeciwbakteryjne i antyoksydacyjne.
Podsumowanie
Tematy dotyczące mikrobioty jelitowej są obecnie szeroko badane. Mikroorganizmom zasiedlającym przewód pokarmowy przypisuje się związek z rozwojem otyłości, cukrzycy, zespołu metabolicznego, chorób zapalnych jelit, zespołu jelita nadwrażliwego, choroby wrzodowej żołądka i dwunastnicy, nadwrażliwości pokarmowych, chorób skóry, zaburzeń depresyjnych i immunologicznych, autyzmu czy choroby Alzheimera. Nie ulega wątpliwości, iż warto dodawać do diety produkty probiotyczne. Natomiast ich włączenie w formie suplementacji oraz właściwy dobór preparatu zawsze należy skonsultować z lekarzem.
Usługi oferowane przez Medicept:
- recepta online – po konsultacji z lekarzem może być wystawiona na leki stałe i doraźne, czy też antykoncepcyjne,
- teleporada lekarska – dzięki niej można otrzymać skierowanie na dalsze badania, receptę na leki, czy też e-zwolnienie, jeżeli lekarz uzna, że pacjent nie jest w stanie wykonywać swoich obowiązków służbowych.
