W ciągu roku około 10 milionów pacjentów dowiaduje się o rozpoznaniu cukrzycy. Pacjenci powinni stale kontrolować poziomy glikemii, ponieważ niewyrównane mogą przyczynić się do rozwinięcia wczesnych lub późnych powikłań. Zwiększa się wówczas ryzyko rozwoju chorób nerek (nefropatia cukrzycowa), oczu (retinopatia), naczyń krwionośnych (angiopatia) czy układu nerwowego (neuropatia). Najczęściej występujące przewlekłe powikłanie cukrzycy, dotyczące około 10% pacjentów, stanowi zespół stopy cukrzycowej. Wyjątkową formą tego schorzenia jest-neuropatia Charcota.
Zespół stopy cukrzycowej- podstawowe informacje
Dolegliwość ta powstaje w wyniku zmian w układzie naczyniowym i nerwowym, powstających w przebiegu długotrwale podwyższonych poziomów glukozy we krwi. Nie bez znaczenia pozostają również współistnienie miażdżycy tętnic kończyn dolnych, mikrourazy i infekcje. Z reguły objawia się w postaci owrzodzenia w obrębie stóp. Zwykle towarzyszy temu brak odczuwania bólu czy różnic temperatury. Z tego względu niejednokrotnie dochodzi do zakażeń oraz uszkodzenia tkanek głębokich (np. kości). Do szczególnych postaci zespołu stopy cukrzycowej należy neuropatyczna osteoartropatia Charcota.
Jak wygląda stopa Charcota?
Dolegliwość ta może być wywołana takimi chorobami jak kiła, trąd czy stwardnienie rozsiane. Jednak obecnie najczęściej rozwija się w przebiegu wieloletniej cukrzycy. W Polsce neuroartropatia (staw/stopa Charcota) dotyczy 0,1-7,5% diabetyków.
Do znanych czynników ryzyka rozwoju neuropatii Charcota, w przebiegu cukrzycy, należą:
- wiek pacjenta (> 65. r.ż.)
- rasa kaukaska
- otyłość
- współistniejąca choroba nerek
- urazy kończyny
- przebyte operacje ortopedyczne
- uprzednio występujące owrzodzenia
Dysfunkcja rozpoczyna się od mikrozłamań prowadzących do uszkodzeń kości stopy, a w rezultacie do stopniowej utraty jej funkcji podporowej. Źródłem postępującego zwyrodnienia jednego lub kilku stawów jest dysfunkcja unerwienia tego obszaru. Staw Charcota może współwystępować( nawet u 37% chorych) z typowym dla stopy cukrzycowej owrzodzeniem.
Neuropatia Charcota- jak rozpoznać?
Stopa Charcota może manifestować się przez silny ból nogi, choć częściej występuje forma bezbólowa. Uwagę zwraca obrzęk i zwiększone ucieplenie chorej stopy. Jednak dla pacjentów najbardziej niepokojąca jest postępująca deformacja kończyny.
Postawieniu prawidłowej diagnozy neuropatii Charcota często towarzyszy wiele wątpliwości. Lekarz musi wziąć pod uwagę inne możliwe przyczyny dysfunkcji nerwów obwodowych. Są to: toksyny (alkohol), przewlekła choroba nerek czy niedokrwienie kończyn dolnych. Ścieżka diagnostyczna rozpoczyna się od dokładnego wywiadu medycznego. Uwzględnia on przede wszystkim stopień kontroli glikemii przez pacjenta, historię urazów oraz przebyte operacje ortopedyczne. Następnie zlecone zostaje badanie obrazowe- RTG, uwidaczniające charakterystyczne zmiany w obrębie kości i stawów. Typową deformacją dla omawianej jednostki jest zapadnięcie się śródstopia, który przybiera kształt kołyski.
Możliwości leczenia neuropatii Charcota
Terapia stopy cukrzycowej powinna mieć charakter wielodyscyplinarny. Wymaga konsultacji lekarzy różnych specjalności: diabetologa, chirurga, rehabilitanta, ortopedy.
Najważniejsze jest wyrównanie glikemii i utrzymywanie jej stale na prawidłowym poziomie. Należy zatroszczyć się również o właściwe ciśnienie tętnicze, prawidłowy poziom lipidowy oraz agregacji płytek krwi.
Podstawowym sposobem leczenia jest odciążenie kończyny. U pacjentów stosuje się specjalne aparaty odciążające, buty i wkładki ortopedyczne, a nawet opatrunki gipsowe.
Po ustąpieniu ewentualnych objawów stanu zapalnego, można rozważyć leczenie chirurgiczne. Umożliwia ono usunięcie nieprawidłowych wypukłości stopy, by zminimalizować ryzyko urazu i tym samym powstania trudno gojącej się rany. Po operacji konieczna jest odpowiednia rehabilitacja, która ma pomóc pacjentowi odzyskać maksymalną sprawność.
W szczególnych przypadkach, specjalista zaproponować może przeszczepy skórne lub nowoczesną terapię czynnikami wzrostu, pozyskiwanymi bezpośrednio z krwi pacjenta.
Czy można zapobiec?
W profilaktyce powstawania jakiejkolwiek formy stopy cukrzycowej, należy w pierwszej kolejności zadbać o prawidłowe wyniki badań. Mowa tu o poziomie glikemii, ciśnienia tętniczego i profilu lipidowego. Ważne jest noszenie odpowiednio dobranego obuwia i unikanie urazów (nawet tych powstających przy obcinaniu paznokci). Pamiętajmy również o zachowaniu higieny stóp i regularnym ich oglądaniu.
Usługi oferowane przez Medicept:
- recepta online – po konsultacji z lekarzem może być wystawiona na leki stałe i doraźne, czy też antykoncepcyjne,
- teleporada lekarska – dzięki niej można otrzymać skierowanie na dalsze badania, receptę na leki, czy też e-zwolnienie, jeżeli lekarz uzna, że pacjent nie jest w stanie wykonywać swoich obowiązków służbowych.
