Ból głowy jest jedną z najczęstszych, a zarazem wyjątkowo uciążliwych dolegliwości, która może mieć różne przyczyny i odmienny charakter. Wyodrębnia się ból głowy pierwotny (samoistny) i ból głowy wtórny- objaw wszelkich procesów chorobowych. Rozróżnia się kilka postaci pierwotnego bólu głowy, do których obok migreny i bólu napięciowego, należy tzw. klasterowy ból głowy. Czym się charakteryzuje i jakie są sposoby jego leczenia?
Czym jest klasterowy ból głowy?
Klasterowy ból głowy zwany inaczej „bólem głowy Hortona” należy do samoistnych, pierwotnych bólów głowy, czyli nie jest on objawem innej dolegliwości. Nazwa pochodzi od angielskiego słowa “cluster”, które oznacza “zgrupowanie, skupisko”. Choroba ta charakteryzuje się bowiem występowaniem ataków bólowych w określonym czasie w sposób zgrupowany.
Przyczyna klasterowego bólu głowy nie jest znana. Opisywane jest częstsze występowanie klasterowego bólu głowy u osób, u których w rodzinie ktoś cierpiał z powodu tej przypadłości, jednak jak dotąd nie udowodniono genetycznego podłoża choroby.
Częstość występowania klasterowego bólu głowy w populacji ocenia się na 0,1- 0,4%. Choroba występuje dziewięć razy częściej u mężczyzn niż u kobiet. Początek choroby zwykle przypada w wieku 10- 30 lat, ale u kobiet może rozpocząć się później, po 40. roku życia.
Jak wygląda klasterowy ból głowy?
Klasterowy ból głowy nie jest objawem swoistym dla konkretnej jednostki chorobowej, jednak mija zazwyczaj sporo czasu od momentu rozpoczęcia diagnostyki do właściwego rozpoznania. Często mylony jest z zapaleniem zatok, nietypową migreną czy zapaleniem tętnicy skroniowej.
Schorzenie to objawia się atakami bardzo silnego i szybko narastającego bólu, który obejmuje zawsze połowę twarzy w okolicy oczodołu oraz policzka. Nierzadko może także promieniować do ucha lub potylicy.
Cechą charakterystyczną klasterowych bólów głowy jest występowanie objawów towarzyszących, takich jak: przekrwienie spojówki, łzawienie oka, zaczerwienienie lub obrzęk połowy twarzy, opadnięcie powieki, zwężenie źrenicy, pocenie się okolicy czołowej lub uczucie zatkania jednego otworu nosowego. Dolegliwości te również występują zawsze tylko po jednej stronie twarzy, tożstronnej do bólu.
Ból niejednokrotnie jest na tyle silny, że może prowadzić do wymiotów. Osoba cierpiąca z powodu klasterowego bólu głowy zwykle jest niespokojna, może odczuwać wewnętrzny niepokój, przejawiający się częstą zmianą pozycji ciała. Po ustąpieniu napadu bólu głowy zwykle pojawia się uczucie uogólnionego osłabienia, a nawet wyczerpania.
Sam napad klasterowego bólu głowy jest natomiast względnie krótki- trwa od kilkunastu minut do kilku godzin. Czas ten w znaczący sposób odróżnia chorobę od bólu migrenowego (napad migreny z fazą bólu może trwać ponad 72 godziny) czy napięciowego bólu głowy (dolegliwości bólowe utrzymują się zwykle przez kilka godzin, narastając).
Rodzaje klasterowego bólu głowy
Ze względu na częstotliwość nawrotów klasterowego bólu głowy wyróżnia się dwie jego postaci.
Postać epizodyczna
Postać epizodyczna opisywanego schorzenia charakteryzuje się nawracającymi bólami głowy, które występują kilka razy dziennie (1- 8 napadów) i mogą trwać od kilkunastu minut do nawet kilku godzin, jeżeli nie zostanie podjęte leczenie. Szczyt nasilenia objawów osiągany jest zwykle po około 10 minutach od jego rozpoczęcia. Dolegliwości w postaci epizodycznej choroby pojawiają się zwykle, każdego dnia przez okres kilka tygodni (tzw. klaster). Następnie ustępują na dłuższy czas, minimum na miesiąc. Obserwowany jest także sezonowy przebieg choroby, z okresami zaostrzeń w zależności od pory roku.
Postać przewlekła
W postaci przewlekłej napady mogą nawracać codziennie przez ponad rok, bez typowych dla postaci napadowej okresów, w których pacjent jest wolny od objawów. W tej postaci okresy bezbólowe nie występują wcale lub czas ich trwania jest krótszy niż 30 dni.
Jak leczyć klasterowy ból głowy?
Tak jak w przypadku wszystkich innych typów bólów głowy działania terapeutyczne mają charakter wielokierunkowy. Leczenia opiera się na zapobieganiu pojawienia się napadów, ich przerwanie czy przewlekłe stosowanie farmakoterapii przy długotrwałych dolegliwościach.
Leczenie napadu jest trudne ze względu na gwałtowne pojawienie się i krótki okres trwania. Chory rzadko trafia do lekarza, ponieważ napad typowo ustępuje sam po kilkudziesięciu minutach. Typowe leki przeciwbólowe, takie jak np. ketoprofen czy ibuprofen nie mają zastosowania, ponieważ potrzebują czasu, by zadziałać. Szybciej więc dochodzi do samoistnego ustania dolegliwości.
Nie można jednak zostawić chorego bez pomocy, ponieważ napady, choć są krótkotrwałe, bywają bardzo uciążliwe. Dlatego lekarz może rozważyć doraźne podanie, w postaci zastrzyku lub aerozolu do nosa, leku z grupy tryptanów. Są to substancje powszechnie stosowane w leczeniu migreny. Co ciekawe- uznaje się, że pomocne w łagodzeniu bólu jest wdychanie 100% tlenu przez kilkanaście minut. Jednak trudno o okresowe zastosowanie tej metody w warunkach pozaszpitalnych.
Innymi lekami stosowanymi w profilaktyce napadów są takie leki jak: blokery kanału wapniowego (werapamil), glikokortykosteroidy oraz węglan litu. Wszystkie wymienione leki dostępne są na receptę, dlatego leczenie profilaktyczne klasterowych bólów głowy musi być dobrane przez lekarza indywidualnie, na podstawie historii choroby danego pacjenta.
Usługi oferowane przez Medicept:
- recepta online – po konsultacji z lekarzem może być wystawiona na leki stałe i doraźne, czy też antykoncepcyjne,
- teleporada lekarska – dzięki niej można otrzymać skierowanie na dalsze badania, receptę na leki, czy też e-zwolnienie, jeżeli lekarz uzna, że pacjent nie jest w stanie wykonywać swoich obowiązków służbowych.
