Potas jest elektrolitem, który ma bardzo ważne znaczenie dla organizmu, gdyż od odpowiedniego jego stężenia zależy prawidłowe funkcjonowanie układu nerwowego, mięśni i serca. O hipokaliemii mówimy wtedy, gdy w naszym organizmie jest jego niedostateczna ilość. Jak można rozpoznać ten stan i jakie są jego przyczyny?
Dlaczego potas jest tak ważny?
Potas to jeden z najważniejszych makroelementów. Kontrolując objętość płynów jest odpowiedzialny za stabilną gospodarkę wodną w organizmie, a regulując pH komórkowe, zapewnia zachowanie równowagi kwasowo- zasadowej. Pierwiastek ten ma również ogromne znaczenie dla prawidłowego funkcjonowania układu nerwowego i mięśniowego. Przy jego obecności odbywa się przewodzenie impulsów nerwowych i praca mięśni, w tym również mięśnia sercowego. Tego ważnego pierwiastka nie może zabraknąć w diecie osób aktywnie uprawiających sport, ponieważ wpływa on korzystnie na zasoby glikogenu, związku, który jest „paliwem” dla pracujących mięśni.
Odpowiedni poziom potasu w organizmie obniża wartość ciśnienia tętniczego, działa pozytywnie na śródbłonek naczyń, a także ogranicza produkcję wolnych rodników, zmniejszając ryzyko zdarzeń sercowo- naczyniowych. Osoby z nadciśnieniem, niewydolnością serca, cukrzycą, zaburzeniami rytmu serca oraz zagrożone udarem mózgu powinny dbać o właściwą ilość tego makroelementu w sposób szczególny.
Potas bierze też udział w syntezie białek i reakcjach enzymatycznych, a ponadto nie dopuszcza do powstawania kamieni nerkowych. Wzrost jego spożycia redukuje wydalanie wapnia z moczem, co z kolei wywiera korzystny wpływ na stan kości i zmniejsza ryzyko rozwoju osteoporozy.
Co to jest hipokaliemia?
Prawidłowe stężenie potasu w surowicy krwi wynosi 3,5–5,2 mmol/l. O hipokaliemii mówimy wtedy, gdy stężenie potasu we krwi wynosi poniżej 3,5 mmol/l.
Niedobór potasu- przyczyny
Najczęściej przyczyną hipokaliemii jest utrata potasu przez nerki z moczem lub przez przewód pokarmowy. Niedobór potasu może wynikać również z utraty tego pierwiastka przez skórę, lub z jego niedostatecznej podaży z pożywieniem.
Niedobór potasu- utrata z moczem
Do utraty potasu z moczem dochodzi najczęściej u osób przyjmujących leki moczopędne powodujące utratę potasu z moczem. Takimi lekami są np.: furosemid, hydrochlorotiazyd czy chlortalidon. Zwykle są to pacjenci z niewydolnością serca lub z nadciśnieniem tętniczym. Hipokaliemia zdarza się nawet u 20% tych osób!
Utrata potasu z moczem jest możliwa również w przypadku zaburzeń hormonalnych, np. w nadczynności tarczycy lub nadczynności nadnerczy.
Osoby zmagające się z chorobami nerek, np. śródmiąższowym zapaleniem nerek również są w grupie ryzyka wystąpienia niedoboru potasu we krwi.
Niedobór potasu- utrata z przewodu pokarmowego
Do utraty potasu z przewodu pokarmowego dochodzi w wyniku: biegunki, nadużywania środków przeczyszczających, wymiotów, przetok jelitowych, gruczolaków jelita grubego.
Niedobór potasu- utrata przez skórę
Potas może również być tracony przez skórę w wyniku obfitego pocenia się- dlatego tak ważne jest dbanie o podaż elektrolitów i wody mineralnej podczas upałów i intensywnego wysiłku fizycznego. Utrata potasu przez skórę może mieć również miejsce po rozległych oparzeniach.
Niedobór potasu- niedostateczna podaż z pożywieniem
Hipokaliemia może również być spowodowana przez długotrwałą małą podażą potasu z pokarmami, jak w przypadku osób przewlekle niedożywionych (np. chorych na anoreksję, alkoholizm, choroby wyniszczające).
Objawy niedoboru potasu
Łagodna hipokaliemia zwykle nie powoduje żadnych objawów. Objawy zwykle pojawiają się, gdy stężenie potasu jest mniejsze niż 3,1 mmol/l, czyli gdy hipokaliemia jest umiarkowana lub ciężka.
Najczęściej niedobór potasu manifestuje się niespecyficznie- ogólnym osłabieniem, zaparciami, kurczami mięśni czy tzw. kołataniem serca.
Natomiast skrajny niedobór potasu może być przyczyną nawet porażenia mięśni, niedrożności jelit (porażenie jelit), groźnych arytmii serca i spadku ciśnienia tętniczego, zaburzeń czucia (np. mrowienie dłoni, stóp, twarzy), oddawania dużych objętości moczu i wzmożonego pragnienia.
Leczenie niedoboru potasu
Leczenie hipokaliemii zawsze polega na uzupełnianiu niedoboru potasu oraz leczeniu pierwotnej przyczyny, która wywołała ten niedobór.
W łagodnej hipokaliemii, gdy nie ma objawów niedoboru potasu, może wystarczyć spożywanie pokarmów bogatych w potas. Szczególnie dużą ilość potasu zawierają banany , pomidory, ziemniaki, szpinak, pomarańcze, figi, awokado, marchew, mleko.
Lekarz, jeżeli uzna za potrzebę, może zalecić przyjmowanie suplementów potasu, czyli preparatów przeznaczonych do leczenia niedoboru potasu lub zapobiegania hipokaliemii.
Natomiast sytuację ciężkiej hipokaliemii leczy się w szpitalu, podając potas dożylnie i często kontrolując jego stężenie we krwi.
Usługi oferowane przez Medicept:
- recepta online – po konsultacji z lekarzem może być wystawiona na leki stałe i doraźne, czy też antykoncepcyjne,
- teleporada lekarska – dzięki niej można otrzymać skierowanie na dalsze badania, receptę na leki, czy też e-zwolnienie, jeżeli lekarz uzna, że pacjent nie jest w stanie wykonywać swoich obowiązków służbowych.
