Zespół policystycznych jajników (PCOS) to choroba endokrynologiczna, która dotyczy nawet 12% kobiet w wieku rozrodczym. Charakteryzuje się zaburzeniami owulacji i miesiączkowania, możliwą niepłodnością oraz nadmiarem androgenów. W badaniach obrazowych obserwuje się także powiększone lub policystyczne jajniki. Powszechnie wiadomo, że PCOS często przebiega z nadwagą, insulinoopornością, zaburzeniami lipidowymi oraz nadciśnieniem tętniczym. Dlatego zarówno profilaktyką, jak i wspomaganiem leczenia powinien być odpowiedni styl odżywiania.
Dieta w PCOS- dlaczego tak ważna?
Nadwaga i nadmiar tkanki tłuszczowej, zwłaszcza brzusznej, są jednymi z najważniejszych czynników ryzyka. Stwierdza się, aż u 50% kobiet z PCOS.
Badania wykazują, że utrata masy ciała już o 5% wykazuje korzystny wpływ na funkcjonowanie kobiet z PCOS. Rejestruje się optymalizację stężenia hormonów- czego efektem może być uregulowanie cykli miesiączkowych i pojawienie się spontanicznych owulacji, a tym samym poprawy płodności. Kolejnym rezultatem spadku masy ciała jest zmniejszenie ryzyka wystąpienia upośledzonej tolerancji glukozy oraz cukrzycy typu 2. Dodatkową zaletą unormowania masy ciała jest poprawa wyglądu i sprawności fizycznej, co niewątpliwie ma przełożenie na kondycję psychiczną pacjentki.
Dieta jest ważna nie tylko dla pacjentki z PCOS mającej nadmierną masę ciała. Okazuje się, że odpowiedni sposób odżywiania może pełnić skuteczną metodę również jako profilaktyka zaburzeń metabolicznych. Ponadto, dieta może zminimalizować dolegliwości związane z chorobą, takie jak obfite i bolesne miesiączki.
Dieta w PCOS- najważniejsze zasady
Najważniejszym zaleceniem dla kobiet zmagających się z PCOS jest uregulowanie obecnych problemów metabolicznych. Jest to możliwe przede wszystkim dzięki zaplanowanej zmianie nawyków żywieniowych. Jak więc powinna wyglądać dieta w PCOS?
Rozkład makroskładników
Dieta w PCOS powinna być przede wszystkim odżywcza i zbilansowana zgodnie z preferencjami pacjentki. Aktualnie nie ma żadnych rekomendacji, które wskazywałyby na lepszą skuteczność stosowania diety bogatobiałkowej czy wysokotłuszczowej w leczeniu PCOS.
Rola błonnika
Błonnik jest niezwykle istotny w diecie kobiet z PCOS, gdyż skutecznie reguluje gospodarkę węglowodanową. Błonnik pokarmowy ogranicza dostęp enzymów hydrolitycznych do cukrów w przewodzie pokarmowym. Zapobiega to gwałtownemu zwiększeniu stężenia glukozy we krwi. Pośrednio wpływa to także na normalizację wydzielania insuliny.
Błonnik pokarmowy należy wprowadzać do diety stopniowo, tak by docelowo osiągnąć do 30 g błonnika dziennie.
Źródłem błonnika pokarmowego są przede wszystkim: warzywa (np. boćwina, bób, brukselka); nasiona roślin strączkowych (np. fasola, groch, soczewica); owoce (maliny, porzeczki, jabłka) oraz pełnoziarniste produkty zbożowe (np. chleb pełnoziarnisty, pieczywo graham, grube kasze).
Zapoznaj się z pojęciem “indeks glikemiczny”
Indeks glikemiczny to parametr określający procentowo szybkość zwiększenia stężenia glukozy we krwi po posiłku w porównaniu ze wzrostem, jaki następuje po spożyciu tej samej ilości węglowodanów w postaci czystej glukozy.
Tak więc indeks glikemiczny klasyfikuje produkty żywnościowe na podstawie ich wpływu na stężenie glukozy we krwi i czasu pojawienia się zmian.
Warto wiedzieć, że IG nie jest stałe dla danej substancji, może zależeć od wielu czynników. Należą do nich między innymi: poziom rozdrobnienia produktu, sposób obróbki produktu, poziom dojrzałości owoców i warzyw czy rodzaje pokarmów, z którymi łączony jest dany produkt.
Dlatego więc, kobiety z PCOS powinny wybierać produkty o niskim indeksie glikemicznym, które będą zapewniać brak gwałtownych skoków glukozy w krwi oraz dawać uczucie sytości na dłuższy czas.
Białko, w każdym posiłku
Rola białka w diecie osób z zespołem policystycznych jajników jest nie do przecenienia. Badania wykazały, że odpowiednia ilość białka wspiera walkę z insulinoopornością, a także sprzyja obniżaniu poziomu cholesterolu, lipidów i glukozy. Ma również korzystny wpływ na zmniejszenie poziomu męskich hormonów płciowych krążących we krwi.
Rekomendowane źródła białka to chude mięsa, ryby, nasiona roślin strączkowych, produkty nabiałowe, jaja oraz orzechy i nasiona.
W diecie zaleca się umiarkowaną ilość nabiału, gdyż badania wykazały, że produkty mleczne mają w sobie hormon zwany IGF-1, który naśladuje działanie insuliny w organizmie. Powoduje to wzrost poziomu insuliny, a co za tym idzie – poziomu testosteronu, co nasila nieprzyjemne objawy związane z PCOS.
Produkty przeciwzapalne
U pacjentek z PCOS często zauważa się podwyższone wartości cytokin prozapalnych. Dlatego też w diecie powinny być uwzględnione antyoksydanty, których głównym zadaniem jest neutralizacja wolnych rodników tlenowych. Do najchętniej wybieranych antyoksydantów należą: zielona herbata, zielone warzywa, oliwa z oliwek, cynamon i kurkuma.
Źródła tłuszczu w PCOS
Kobiety próbujące pozbyć się nadmiaru kilogramów często wpadają w pułapkę całkowitego unikania tłuszczów w swojej diecie. Jest to błąd, ponieważ tłuszcze są niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmu człowieka. Warto pamiętać, aby do diety przy PCOS wybierać pokarmy bogate w wielonienasycone kwasy tłuszczowe, w tym kwasy omega-3, które działają przeciwzapalnie i antyarytmicznie. Dowiedziono także, że wspomagają regulację cyklu miesiączkowego i zmniejszają insulinooporność u kobiet z PCOS.
Najbogatszym źródłem nienasyconych kwasów tłuszczowych są tłuste ryby i owoce morza, a także orzechy i nasiona, olej lniany czy oliwa z oliwek.
Zadbaj o odpowiednie zaopatrzenie organizmu w witaminę D
Obszerna metaanaliza z 2020 roku potwierdziła pozytywny wpływ witaminy D na insulinooporność, metabolizm lipidów i hiperandrogenizm u pacjentek z PCOS.
Źródłem witaminy D w diecie są tłuste ryby morskie, oleje rybie i jaja. Jednak dieta pokrywa jedynie 20% dziennego zapotrzebowania na tę witaminę i w przypadku braku dodatkowego jej źródła, jakim jest synteza skórna, nawet urozmaicona dieta nie pozwala pokryć dziennego zapotrzebowania na tę witaminę.
W związku z tym aktualne wytyczne zalecają suplementację witaminy D w dawce 800– 2000 IU/dobę, zależnie od masy ciała i podaży witaminy D w diecie, przez cały rok. Z kolei u dorosłych z otyłością (obserwowaną w PCOS) wymagana jest suplementacja w dawce 1600– 4000 IU/dobę, w zależności od stopnia otyłości.
Usługi oferowane przez Medicept:
- recepta online – po konsultacji z lekarzem może być wystawiona na leki stałe i doraźne, czy też antykoncepcyjne,
- teleporada lekarska – dzięki niej można otrzymać skierowanie na dalsze badania, receptę na leki, czy też e-zwolnienie, jeżeli lekarz uzna, że pacjent nie jest w stanie wykonywać swoich obowiązków służbowych.
