Mózg człowieka do prawidłowego funkcjonowania potrzebuje nieprzerwanej podaży tlenu i glukozy. Każde zaburzenie w dostawie krwi już w ciągu kilku minut powoduje jego reakcję w postaci niepokojących objawów neurologicznych. W przypadku przemijającego ataku niedokrwiennego (z ang. transient ischemic attack – TIA), przepływ krwi w mózgu zostaje zablokowany, ale blokada samoczynnie się usuwa. Jednak TIA jest głównym sygnałem ostrzegawczym przed wystąpieniem udaru mózgu.
Kiedy mowa o TIA, a kiedy o udarze mózgu?
Przemijający atak niedokrwienny jest to zespół kliniczny ogniskowych zaburzeń czynności mózgu. Charakteryzuje się tym, że występuje nagle, samoistnie ustępuje a objawy utrzymują się nie dłużej niż 24 godziny. Jeżeli objawy nie ustępują w ciągu 24 godzin lub nie znikają całkowicie- u chorego rozpoznaje się udar mózgu (powoduje to trwałą utratę komórek nerwowych).
Przemijający atak niedokrwienny- przyczyny
Przyczyn przemijających ataków niedokrwiennych jest wiele. Należą do nich między innymi: zakrzepy w obrębie kluczowych tętnic np. szyjnych; miażdżyca powodująca zwężenia tętnic doprowadzających krew do mózgu; zaburzenia rytmu serca (szczególnie migotanie przedsionków); chwilowy spadek ciśnienia tętniczego oraz zbyt duża liczba płytek krwi lub krwinek czerwonych.
Kto ma większe ryzyko wystąpienia TIA?
Przemijający atak niedokrwienny występuje częściej u osób z tzw. czynnikami ryzyka sercowo- naczyniowego, do których należą: niekontrolowane nadciśnienie tętnicze, zaburzenia lipidowe, cukrzyca. Kolejnymi przyczynami mogą być otyłość brzuszna, palenie tytoniu oraz brak aktywności fizycznej.
Oczywiście wiek odgrywa tu również znaczącą rolę, chociażby z uwagi na pogorszenie sprawności pewnych procesów fizjologicznych, ale i również zwyczajnie zwiększenie się liczby chorób towarzyszących
Natomiast w ostatnich latach obserwuje się, iż coraz częściej tego typu zaburzenia występują w grupie osób młodszych. Statystyki mówią o występowaniu udar mózgu przed 45. rokiem życia, aż u 15% osób.
Wyniki te łączy się z prowadzeniem niezdrowego trybu życia, przepracowania i przewlekłego stresu, braku higieny snu, wspomagania się używkami.
Szacuje się, że po pierwszym epizodzie TIA u 10,5% osób wystąpi udar mózgu w ciągu najbliższych 3 miesięcy, a u połowy z nich, udar pojawi się w ciągu 2 lat. Dlatego tak ważne jest niebagatelizowanie ryzyka i przesłanek wystąpienia TIA.
Kiedy podejrzewać przemijający atak niedokrwienny?
Objawy TIA mogą być różnorodne i zależą od obszaru mózgu, który uległ niedokrwieniu. Najczęściej zaburzenia ukrwienia występują w obszarach mózgu odpowiadających za mową i manifestują się jej zaburzeniami o charakterze afazji (niemożność wypowiadania słów, trudności z ich doborem, przekręcanie słów lub brak możliwości zrozumienia mowy), niewyraźnej, „bełkotliwej mowy”, niedowładem i zaburzeniami czucia. Ponieważ półkula mózgu odpowiada za połowę ciała po przeciwnej stronie, objawy będą typowo zlokalizowane po jednej, przeciwnej stronie niż zajęta półkula. Często objawy mogą też wystąpić pod postacią przemijającego zaniewidzenia na jedno oko.
Akronimy “CZAS” i “FAST”
Skrót FAST to nic innego jak pierwsze litery słów ” twarz”, ” ramie”, ” mowa”, ” czas” w języku angielskim. Mają one kluczowe znaczenie w rozpoznawaniu pierwszych symptomów udaru. Dla potrzeb języka polskiego, zamiennie używa się akronimu CZAS, którego rozwinięcie oznacza:
-C- ciężka noga, ręka – chorego należy poprosić o wyciągnięcie kończyn górnych do przodu wnętrzem dłoni do góry przy zamkniętych oczach. Jeśli jedno ramie będzie niżej lub będzie opadać, może to sugerować udar.
-Z- zaburzenia widzenia – w tym zjawisko utraty wzroku w jednym oku. Pacjent może też skarżyć się na podwójne widzenie, a nawet całkowitą utratę wzroku.
-A- asymetria twarzy – należy poprosić chorego o uśmiechnięcie się, wtedy można zaobserwować czy twarz pacjenta jest symetryczna. Niepokojące będzie opadanie kącików ust. Opadanie kącików ust jest efektem osłabienia i porażenia mięśni mimicznych twarzy w wyniku niedokrwienia mózgu.
-S- spowolniona mowa, afazja- ostrzegawcza będzie mowa bełkotliwa lub jeśli pacjent będzie miał problem z powtórzeniem prostego zdania.
Pamiętaj!
Czas jest najważniejszy w przypadku podejrzenia udaru/ TIA. Jeśli zaobserwujemy którykolwiek z wyżej wymienionych symptomów u pacjenta, należy niezwłocznie wezwać pogotowie ratunkowe. To bowiem dzięki szybkiej pomocy medycznej oraz włączeniu prawidłowego leczenia można uratować choremu zdrowie, a nawet życie!
Usługi oferowane przez Medicept:
- recepta online – po konsultacji z lekarzem może być wystawiona na leki stałe i doraźne, czy też antykoncepcyjne,
- teleporada lekarska – dzięki niej można otrzymać skierowanie na dalsze badania, receptę na leki, czy też e-zwolnienie, jeżeli lekarz uzna, że pacjent nie jest w stanie wykonywać swoich obowiązków służbowych.
