Wątroba nie bez powodu określana jest jako jeden z najważniejszych narządów w organizmie człowieka. Uczestniczy ona w wielu zachodzących w nim procesach metabolicznych, pełniąc szereg istotnych funkcji, niezbędnych dla zapewnienia jego prawidłowej pracy. W wyniku różnych chorób, zarówno ostrych, jak i przewlekłych może zostać uszkodzona, a jej działanie zaburzone. Jednym z czynników wspomagających pracę tego organu jest odpowiedni sposób żywienia. Jak zatem powinna wyglądać tzw. “dieta wątrobowa”?
Funkcje wątroby
Wśród najważniejszych zadań wątroby wymienia się: detoksykację organizmu z toksyn (alkohol, leki, używki); produkcję białek; magazynowanie zapasów witamin oraz żelaza; wytwarzanie, gromadzenie i uwalnianie glukozy. Dlatego zaburzenie funkcji tego organu wpływa na destabilizację homeostazy całego organizmu.
Czym jest dieta wątrobowa?
“Dieta wątrobowa” to potoczna nazwa, która dotyczy kilku zmian żywieniowych wskazanych w sytuacji dysfunkcji wątroby. W rzeczywistości jest to dieta łatwostrawna z ograniczeniem tłuszczów.
Z uwagi na różne schorzenia wątroby, zalecenia żywieniowe są odmienne w poszczególnych jednostkach chorobowych. W przypadku stłuszczenia jest to dieta o normalnej ilości białka, często o obniżonej zawartości tłuszczy ze standardową ilością błonnika. W razie zapalenia wątroby stosowana dieta także charakteryzuje się normalną zawartością białka i obniżoną ilością tłuszczu. Ograniczany jest w niej błonnik w związku z tym, że może powodować wzdęcia i biegunki. W chorobach przebiegających z encefalopatią wątrobową (wytwarzaniem toksyn w związku z wcześniejszym uszkodzeniem narządu) stosowana jest zupełnie inna dieta- niskobiałkowa, z niską zawartością błonnika i obniżoną ilością tłuszczu.
Jak widać- nie ma jednej uniwersalnej diety wątrobowej. Zawsze jednak dieta przy zaburzonej pracy wątroby powinna być zbilansowana tak, aby realizować zapotrzebowanie energetyczne i odżywcze danej osoby, a produkty włączone do jadłospisu nie mogą nasilać dolegliwości chorobowych.
Kiedy wskazana jest dieta wątrobowa?
Dieta wątrobowa stosowana jest w ramach profilaktyki lub terapii chorób wątroby. Jej celem jest wsparcie pracy wątroby, wyrównanie niedoborów żywieniowych oraz ograniczenie czynników uszkadzających i obciążających narząd.
Dietę lekkostrawną wątrobową stosuje się w przypadku poważnych chorób wątroby, które wiążą się z hospitalizacją i leczeniem farmakologicznym, takich jak niealkoholowe stłuszczenie wątroby, zapalenie wątroby, marskość wątroby, toksyczne uszkodzenie wątroby.
Jak powinna wyglądać dieta wątrobowa- ogólne zalecenia
Dieta dla wątroby ma na celu dostarczenie organizmowi wszystkich składników odżywczych niezbędnych do regeneracji komórek narządu i wyrównania występujących niedoborów. Ten sposób żywienia zakłada kilka podstawowych zaleceń:
- regularne spożywanie posiłków: należy jeść 4-5 posiłków/dziennie,
- ograniczenie ilości nasyconych kwasów tłuszczowych w diecie, których źródłem są tłuste mięsa i wędliny, podroby, smalec, tłuste produkty mleczne oraz oleje tropikalne (kokosowy i palmowy),
- eliminację z diety kwasów tłuszczowych trans; szczególnie duża ilość tych niekorzystnych dla zdrowia kwasów tłuszczowych znajduje się w tłuszczach cukierniczych i smażalniczych, niektórych margarynach twardych, zupach i sosach w proszku, słonych przekąskach oraz posiłkach typu fast-food,
- ograniczenie zawartości w diecie cukru, słodyczy, miodów i dżemów; w przypadku ich nadmiernej ilości mogą być przekształcane w trójglicerydy, które są magazynowane w komórkach wątroby, co prowadzi do jej stłuszczenia,
- wyeliminowanie z diety produktów obfitujących we fruktozę, takich jak słodkie napoje gazowane oraz produkty zawierające syrop glukozowo-fruktozowy,
- wykluczenie z diety alkoholu.
Jak powinien wyglądać jadłospis osoby ze stłuszczeniem wątroby?
Biorąc pod uwagę powyższe zalecenia, jadłospis należy komponować w taki sposób, aby podstawę stanowiły warzywa oraz owoce. Należy także bazować na pełnoziarnistych produktach zbożowych, takich jak pieczywo typu graham, razowe, żytnie, pełnoziarniste oraz niesłodzone płatki śniadaniowe (np. płatki owsiane), grube kasze (kasza gryczana, pęczak) czy też ryż brązowy i makarony razowe. W jadłospisie należy ograniczać czerwone mięso, zastępując je mięsem drobiowym (kurczak, indyk), rybami, nasionami roślin strączkowych oraz jajkami.
Do diety warto także włączyć zdrowe przekąski, do których zalicza się orzechy będące źródłem jedno- i wielonienasyconych kwasów tłuszczowych. Mogą to być dowolne orzechy, z zastrzeżeniem, że nie powinny być solone ani słodzone.
Wśród zalecanych technik kulinarnych wymienia się: gotowanie w wodzie; przygotowywanie na parze; pieczenie, grillowanie oraz duszenie bez dodatku tłuszczu.
Dieta wątrobowa- podsumowanie
Nie istnieje jedna skuteczna dieta na chorą wątrobę. O stan tego narządu należy dbać na co dzień poprzez odpowiednie żywienie, unikanie spożywania alkoholu i utrzymywanie prawidłowej masy ciała. Należy pamiętać, ich w chorobach wątroby wszelkie zmiany żywieniowe powinny być skonsultowane z lekarzem.
Usługi oferowane przez Medicept:
- recepta online – po konsultacji z lekarzem może być wystawiona na leki stałe i doraźne, czy też antykoncepcyjne,
- teleporada lekarska – dzięki niej można otrzymać skierowanie na dalsze badania, receptę na leki, czy też e-zwolnienie, jeżeli lekarz uzna, że pacjent nie jest w stanie wykonywać swoich obowiązków służbowych.
