Otyłość to wieloaspektowa choroba przewlekła. Stanowi jeden z najważniejszych problemów zdrowotnych naszych czasów, a częstość jej występowania niestety stale rośnie. Otyłość może rozwinąć się na tle przyczyn środowiskowych, metabolicznych, psychologicznych, hormonalnych. Największy wpływ na rozwój otyłości mają czynniki środowiskowe, a wśród nich przede wszystkim nadmierna podaż energii z pożywienia i jednocześnie niska aktywność fizyczna, a także zaburzenia w pracy hormonów głodu i sytości. Badania naukowe pokazują jednak, że geny mają także duże znaczenie w genezie otyłości.
Otyłość zapisana w genach?
Do tej pory odkryto kilka genów, których mutacje sprzyjają rozwojowi otyłości. Do najdokładniej poznanych należy, znajdujący się na 16 chromosomie, gen FTO (fat mass and obesity associated gene). Gen ten związany jest z zaburzeniami ośrodka sytości, dlatego jego pewne polimorficzne mutacje predysponują do nadwagi i otyłości. Mogą one modyfikować ekspresję genu IRX3, leżącego w obrębie tego samego chromosomu, a wpływającego na przekształcanie się beżowej tkanki tłuszczowej (łagodniejszej metabolicznie i mniej „prootyłościowej”) w białą tkankę tłuszczową (bardziej lipidową i „prootyłościową”). Analizy wykazały, iż badani z jedną kopią niekorzystnego wariantu FTO byli średnio o jeden kilogram masy ciała ciężsi od osób bez tej wersji, a ludzie z dwiema kopiami – o trzy kilogramy. Częściej zmagali się też z nadmiarem tkanki tłuszczowej i otyłością.
Kto powinien wykonać badanie genetyczne genu FTO?
Określenie, jaki wariant genu FTO posiadamy jest możliwe dzięki badaniu genetycznemu. Wykonuje się je metodą PCR. Do wykonania tekstu konieczne jest jedynie pobranie próbki krwi, a uzyskany wynik nie zmienia się w ciągu życia- badania nie trzeba więc powtarzać.
Gen otyłości FTO zbadany może być u każdej osoby, mającej problemy z utrzymaniem prawidłowej masy ciała. Szczególnym wskazaniem są napady tzw. „wilczego głodu” i tendencja do spożywania dużych ilości pokarmów w małej jednostce czasu. Także liczne niepowodzenia w odchudzaniu mogą być przesłanką do oznaczenia mutacji genu otyłości. Badanie genetyczne w kierunku otyłości można wykonać także w przypadku wystąpienia nadwagi w rodzinie.
Mutację w genie FTO bada się także coraz częściej u dzieci, u których zdiagnozowano zespół metaboliczny bądź cukrzycę typu 1 czy 2. Wtedy badanie ma na celu oszacowanie ryzyka rozwoju zespołu metabolicznego w przyszłości.
Dodatni wynik mutacji genu FTO – co robić?
Stwierdzenie mutacji w genie FTO wskazuje na większą skłonność do otyłości, wynikającą przede wszystkim z nadmiernego apetytu i zaburzeń funkcjonowania ośrodka głodu i sytości. Nie oznacza jednak, że każda osoba, która ją posiada jest skazana na otyłość oraz wynikające z niej choroby. Przeciwnie- odpowiednio wczesne wykrycie niekorzystnych predyspozycji genetycznych stanowi szansę na wdrożenie odpowiednich działań profilaktycznych, które mogą zahamować postęp nadwagi i rozwój towarzyszących jej dolegliwości.
Dzięki poznaniu swoich wrodzonych obciążeń genetycznych możliwe jest świadome kształtowanie nawyków żywieniowych, zwiększenie ilości aktywności fizycznej oraz konsultacja z dietetykiem. Osoby obarczone niekorzystnym wariantem genu FTO powinny również pamiętać o regularnym monitorowaniu poziomu glukozy, cholesterolu i trójglicerydów we krwi, ponieważ mogą mieć tendencje do wzrostu ich stężeń.
Aktywność fizyczna a gen otyłości
Badania wykazują, że u osób aktywnych fizycznie wpływ genu FTO na masę ciała jest nawet o 30% mniejszy, niż u tych, które prowadzą siedzący tryb życia! Okazuje się więc, że odpowiednia profilaktyka pomaga zmniejszyć ryzyko chorób związanych z otyłością nawet u osób obciążonych niekorzystnymi wariantami genetycznymi.
Pamiętaj!
Gen FTO jest najlepiej poznanym, ale nie jedynym genem mających możliwy wpływ na zdolność do utrzymania prawidłowej masy ciała. Należy również mieć na uwadze fakt, iż każdy wynik badanych parametrów należy skonsultować z lekarzem specjalistą.
Usługi oferowane przez Medicept:
- recepta online – po konsultacji z lekarzem może być wystawiona na leki stałe i doraźne, czy też antykoncepcyjne,
- teleporada lekarska – dzięki niej można otrzymać skierowanie na dalsze badania, receptę na leki, czy też e-zwolnienie, jeżeli lekarz uzna, że pacjent nie jest w stanie wykonywać swoich obowiązków służbowych.
