Czym jest cukrzyca ciężarnych?

Cukrzyca ciążowa jest jednym z najczęstszych i najcięższych powikłań występujących w czasie ciąży – nieleczona może stanowić zagrożenie zarówno dla matki, jak i dla rozwijającego się płodu. Ważnym elementem profilaktyki powikłań cukrzycy ciążowej jest jej wczesne rozpoznanie i leczenie. Sprawdź, jakie badania wykonuje się w diagnostyce cukrzycy ciężarnych i jak wygląda leczenie.

Cukrzyca ciężarnych – definicja

Hiperglikemię rozpoznaną po raz pierwszy w trakcie ciąży, definiuje się jako różnego stopnia zaburzenia tolerancji glukozy. Szacuje się, że u pewnej grupy kobiet ciężarnych cukrzyca występowała już przed ciążą, jednak nie została ona wykryta. Dlatego powszechnie stosowany jest podział na:

• cukrzycę rozpoznaną w ciąży – mówi się o niej wtedy, gdy wartości glikemii (stężenie glukozy we krwi) stwierdzonej u kobiety ciężarnej są wyższe od wartości uprawniających do rozpoznania klinicznie jawnej cukrzycy, tzn.:
  • glikemia na czczo ≥ 126 mg/dl lub
  • glikemia w 2. godzinie ≥ 200 mg/dl lub
  • glikemia przygodna ≥ 200 mg/dl, której towarzyszą objawy kliniczne hiperglikemii;
• cukrzycę ciążową – diagnozowana jest, gdy wartości glikemii są następujące:
  • glikemia na czczo 92-125 mg/dl;
  • glikemia po 60 min. ≥ 180 mg/dl lub
  • glikemia w po 120 min. 153-199 mg/dl.

Pomiar glukozy we krwi następuje po doustnym obciążeniu 75 g glukozy.

Przyczyny cukrzycy w ciąży

Główną przyczyną cukrzycy ciężarnych kobiet jest insulinooporność wywołana przez hormony, których stężenie w czasie ciąży wzrasta, a które działają antagonistycznie względem insuliny. Należą do nich: estrogeny, progesteron, somatotropina i prolaktyna.
U niektórych ciężarnych trzustka nie jest w stanie pokryć wzrastającego zapotrzebowania na insulinę, przez co dochodzi do jej niedoboru, który skutkuje hiperglikemią. Powodem wystąpienia insulinooporności może być także nadmierny przyrost masy ciała w okresie ciąży.

Czynniki ryzyka zachorowania na cukrzycę ciążową

Wśród czynników ryzyka predysponujących do wystąpienia cukrzycy ciężarnych wymienia się m.in.:

• wiek powyżej 35 lat,
• nadwaga lub otyłość przed ciążą,
• przebycie cukrzycy w poprzedniej ciąży,
• występowanie cukrzycy w rodzinie,
• zaburzenia tolerancji glukozy w wywiadzie,
• poronienia,
• niewyjaśnione zgony okołoporodowe lub wewnątrzmaciczne,
• urodzenie dziecka o masie ciała powyżej 4 kg.

Cukrzyca ciężarnych – rozpoznanie

Wiele przyszłych mam zastanawia się, jakie objawy daje cukrzyca ciążowa. Okazuje się, że cukrzyca u ciężarnych kobiet przebiega zwykle w sposób bezobjawowy – zaburzenia węglowodanowe można wykryć wyłącznie na podstawie badania stężenia glukozy we krwi, dlatego tak ważne jest, aby przestrzegać zaleceń dotyczących diagnostyki cukrzycy w ciąży.
Cukrzyca w ciąży rozpoznawana jest na podstawie oznaczenia stężenia glukozy we krwi na różnych etapach ciąży. Ciężarna, u której nie występują czynniki ryzyka, powinna między 5. a 8. tygodniem ciąży oznaczyć stężenie glukozy we krwi na czczo. Jeśli wynik takiego badania będzie prawidłowy, lekarz zaleci wykonanie kolejnego doustnego testu tolerancji glukozy z 75 g glukozy (krzywej cukrowej) między 24. a 28. tygodniem ciąży.
Postępowanie diagnostyczne nieco inaczej wygląda w przypadku kobiet ciężarnych, u których występują czynniki ryzyka, jak również u tych, u których wynik pierwszego badania wyszedł nieprawidłowy. O szczegółach poinformuje ginekolog po otrzymaniu wyników badań.

Leczenie cukrzycy ciężarnych

O doborze formy leczenia cukrzycy u ciężarnej kobiety decyduje lekarz. Podstawę terapii hiperglikemii w ciąży stanowi przede wszystkim dieta cukrzycowa, połączona z odpowiednio dobraną do potrzeb i możliwości przyszłej mamy aktywnością fizyczną oraz optymalizacją przyrostu masy ciała w ciąży. Duże znaczenie ma więc kaloryczność, która powinna być dobrana tak, aby zapewnić przyrost masy ciała adekwatny do BMI ciężarnej sprzed ciąży.
Kobieta, u której rozpoznana została cukrzyca ciężarnych, powinna zostać objęta fachową opieką dietetyka, który poinformuje ją o zaleceniach dotyczących modyfikacji stylu życia. Ponadto powinna regularnie przeprowadzać samokontrolę glikemii na czczo oraz po upływie godziny od spożycia głównych posiłków – w tym celu musi odbyć szkolenie, jak kontrolować stężenie glukozy we krwi w prawidłowy sposób. U niektórych ciężarnych, dla uzyskania normoglikemii konieczna jest farmakoterapia.

Powikłania cukrzycy ciążowej

Cukrzyca ciężarnych jest zagrożeniem dla zdrowia mamy i dziecka. Nieleczone zaburzenia gospodarki węglowodanowej w trakcie ciąży przede wszystkim zwiększają ryzyko wystąpienia tzw. makrosomii płodu, czyli urodzenia dziecka o masie ciała za dużej w stosunku do wieku ciążowego – obie strony są przez to narażone na powikłania poporodowe; ponadto u dziecka po porodzie może wystąpić hipoglikemia (niedocukrzenie).
Leczenie cukrzycy ciążowej zmniejsza ryzyko wystąpienia powikłań, dlatego przyszła mama powinna przede wszystkim pozostawać pod opieką ginekologa, który poinstruuje jakie badania wykonywać i kiedy, by zdiagnozować cukrzycę ciężarnych, a w przypadku jej rozpoznania poprowadzi leczenie.

Usługi oferowane przez Medicept:

• recepta online – po konsultacji z lekarzem może być wystawiona na leki stałe i doraźne, czy też antykoncepcyjne,
• teleporada lekarska – dzięki niej można otrzymać skierowanie na dalsze badania, receptę na leki, czy też e-zwolnienie, jeżeli lekarz uzna, że pacjent nie jest w stanie wykonywać swoich obowiązków służbowych.

1. Wender-Ożegowska E., Bomba-Opoń D., Brązert J. i inni, „Standardy Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników postępowania u kobiet z cukrzycą”, Ginekologia i Perinatologia Praktyczna 2017, tom 2, nr 5, s. 215–229.
2. Łagoda K., Kobus G., Bachórzewska-Gajewska H., „Wpływ cukrzycy ciążowej na rozwój płodu i noworodka”, Via Medica, 2008, s. 168-173.
3. Sieradzki J., Płaczkiewicz-Jankowska E., „Cukrzyca rozpoznana podczas ciąży”, Medycyna praktyczna dla pacjentów, 2021.
4. Katra B., „Cukrzyca ciążowa”, Medycyna praktyczna dla pacjentów, 2017.